Beyond the Rock

There is a big Rock out there. Nobody ever reached it, because the terrain between us and the rock has not been manageable for our folks. The rock covers a great range of the panorama and we don't know what is there behind it.

Since we are unable to physically trek the terrain, there are so many people trying out different ways. Some try to meditate and send their hyper-physical mental footprint over the rock to see what is beyond. Some say that every night they view beyond the rock in their dreams. Another thinks at times some unknown force whispers about what is beyond the rock, for him being privileged to hear that. Also there are people who think that if they close their eyes and concentrate, they really can see it through the hard rock.

And there were scenes unfolding. Dorenjo has seen a shadow of a tail appearing in a side of it - a tail of a crocodile - and he thinks that there lives a big crocodile. Harp saw the trunk of an elephant in one blink of an eye and "it is a big elephant", he debated. Jintil heard a roar of a lion, at a time he was drunk very much. Each of them believes in their experience. Everyone thinks that what is beyond the rock is what either they experienced or their trusted buddy did.

But sadly, the rock is not in clear sunlight. It is covered in a blur of mist. Under the common enigmatic gloomy skies in this part of the world anything can be seen or imagined.

And they debated, quarreled and even fought wars to prove that it is Crocodile, Elephant or the Lion. They captured other's territory, put the inhabitants to the sward to accept it, or die. Some of them dressed in much civilized clothes and spent years traveling around explaining what - as they think - is beyond the rock, hence drawing many to believe it. When Dorenjo passed away, his descendants brought his diary and stated how clearly Dorenjo and his contemporary clan has written the eye-witness record of Crocodile, and hence that their belief is correct.

Later appeared another group that says that neither of the tail, trunk and roar are enough reasons to guess it. Yet they find no answer to explain what is beyond the Rock. Some even say, provided that we manage the terrain by any means, beyond the rock will be another bigger rock covering what is beyond - in fact a whole series of infinite rocks. And you will never experience or comprehend what is beyond.

Someone is suggesting that crocodile, elephant and lion must be living in harmony, and hence we also should. It is a sweet idea, hence all like to follow, but everyone is finding it hard to believe how the three animals co-exist at one place. And then another one states that it is a peculiar animal with tail, trunk and roaring power, called a Croco-Ele-Leo, which all the other parties consider as serious blasphemy.

There exists a knowledge base and derived technology which helps us to understand our local terrain and make our lives easy. Some people extend its logical horizon to interpret this unknown territory from what they know, hence deriving assumptions. Some debate that the role of the knowledge and technology is to find a way to cross the terrain and find out what is beyond the rock.

Sometimes I feel that we should have ignored the Rock altogether and got on with our daily life. But then most folks are unable to find a cause for the life - a reason why we are here, or the moral values of our life. Most of the folks find that life becomes void and hollow if not for the Rock. Hence some call what is Beyond the Rock as inspiration, cause, meaning, etc whereas some others call it addiction, craze or a mental virus.

One fine day, I dreamt a weird nightmare, which I could not understand. I consulted the educated people, and they gave me very different interpretations always mapping to Crocodile, Elephant, Lion or some other hypothesis previously known to them, after which my puzzle just deepened. Following is that nightmare, somebody please explain this if possible.

[as per the dream...] "Finally we developed what it takes us to the Rock. And when we reached there we saw something which is beyond our every expectation. Beyond the Rock lived another group of species separated from another tough terrain, hence equally puzzled of what it is behind their side of the rock. And hence believing, fighting, killing, preaching and debating just the same."

විප්ලවය

අනෝරා වැස්ස යන්තමින් තුරල් වී ඇති සෙයකි. රත්නප්‍රිය කුඩය ද ඉහලා ගෙන පය ඉක්මන් කළේය. තෙමීමෙන් පිළිවෙල අවුල් කර ගත නොහේ. එහෙත් සම්මේලනයට තව ඇත්තේ පැය කිහිපයකි. යා යුතු දුර බොහෝය.

රත්නප්‍රිය මේ ගමනට දින කිහිපයක පටන් සූදානම් විය. තියෙන හොඳම කලිසම හා කමිසය අබලන් අල්මාරියෙන් එලියට ගත් ඔහු හීනි ඉරක්වත් නොනගින සේ ඒවා යෙහෙන් මැද ගත්තේය.  වෙනදාට අල්මාරිය යට කැරපොත්තන් එක්ක තනි රකිනා පොල්කටු ඉස්තිරික්කයට එලි පහලියට එන්නට ලැබෙන මෙවැනි අවස්ථා සීමිතය. කොටින්ම බාබුලාගේ කඩෙන් ඉස්තිරික්කයට පොල්කටු ගෙනාවෙත් රත්නප්‍රිය යි. වෙනදා ඔහේ රූරා වැටෙන රැවුල් කොන් කපා, වසරක් පුරා වල් බිහිවූ කොණ්ඩය හන්දියේ බාබර් සාප්පුවෙන් කපා ගෙන පිළිවෙලක් වූයේ ද උදක් ම මේ ගමනටයි.

දැන් දැන් රැවුල බොහෝ සෙයින් ඉදී ගොස්ය. අඩ සියවසකටත් වැඩි ඉතිහාසයක් හිමි කොණ්ඩය ඇතැම් තැන් වල අවතැන් වී ඇත. රත්නප්‍රිය පනාවෙන් හිඩැස් පියවා ගන්නට යත්න දරයි.

ගුණවතී  මැණිකේ මේ අමුතු පිළිවෙල දකින්නීය. "පුතාගේ වැඩ කටයුත්තක්" ඕ තමාටම කියා ගන්නීය. පුතා මේ විදිහට වැදගත් වැඩ කටයුතු වලට  යනවාට ඇය කැමතියි. රැකියාවක් නොකරන රත්නප්‍රිය දේශපාලනය කරන්නේ යයි කියයි. එහෙත් ප්‍රසිද්ධ ක්‍රියාකාරකමකට ලෙහෙසියෙන් සහභාගී නොවන ඔහු බොහෝ විට කරන්නේ කාමරය පුරා අරක්ගෙන සිටින අපිළිවෙලට ගොඩ ගැසූ පොත් ගොඩින් එකක් ගෙන අඳුරු මුල්ලක හිඳ කියවීමයි. එහෙමත් නැතිනම් පුල්ස්කැප් කොලවල මොන මොනවදෝ කුරුටු ගාමින් තැපෑලට දැමීමයි. "ඔහොම හිටියට ළඟදීම කවුන්සිලේ" ගුණවතී  මැණිකේ සුභවාදීව සිතන්නීය.

"ඔහොම හිටියට රස්සාවකුයි පරස්සාවකුයි හරි යන්නේ නැතෑ" කලකට පෙර මෙලෙසින්ම ඇය රත්නප්‍රිය ගැන සිතුවාය.

මොකවත් හරියන්නට ඒ වෙනුවෙන් මහන්සි විය යුතුය. නොසොයන්නාට නොසම්භ වේ. නුවුවමනා නම් ලැබුනාට ද පලක් නැත. අද නිකම් ගෙදර උන්නාට රත්නප්‍රිය උපාධිධාරියෙකි. රස්සා කාඩ් තිබූ, රස්සා බැංකු තිබූ යුගයක ධීවර සංස්ථාවේ කාර්යාල නිළයක් ඔහුට අටවා දෙන්නට පොඩි රාලහාමි සමත් විය. එහෙත් ඔහුගේ අභාවයත් සමගම රස්සාවට ආයුබෝවන් කියූ රත්නප්‍රිය ගෙදර නතර විය. 

ගුණවතී මැණිකේ එතරම් කලබල වූයේ නැත. පුතා ගෙදර නතර වූ බවක් ද ඒ හැටි නොපෙනුණි. රස්සාවට නොගියාට මනාව හැඳගෙන උදෙන්ම පිටවන ඔහු ගෙදර එන්නේ රෑ දෙගොඩ හරි ජාමෙටය. ඉඳහිට ගෙට ගොඩ වන රැවුල් කාරයෝ කාමර මුල්ලේ කටු කුටු ගාමින් හිඳ පිටව යන්නේ පසුදා පාන්දරය. කාර්යාල පෙනුමින් විවිධ ලාංචන සහිතව ලියුම් ඔහු වෙත ලැබේ. පුතාගේ විරෝධාකල්ප දේශපාලනය ගැන ඉවක් දැනුනත්, දකුණේ වමට බර චින්තනය තුල ඕ එහි වරදක් නොදැක්කාය. මේ හරියේ ලේ ටිකක් වැඩිපුර රතු පාටය.

පුතා කිසියම් වැඩක නිරත වීම ඇයට යම් සතුටක් ගෙන දුනි. "පක්ෂ පූර්ණකාලිනයෙක්" ඔහු ඔහුවම හඳුන්වා ගත්තේය. මෙහි නිරවද්‍යතාවය සෙවීම හෝ අවබෝධ කර ගැනීම ඇයට අපහසු වුවත් පුතා තම විශ්‍රාම වැටුපේ පූර්ණකාලීන යැපෙන්නෙකු වීම මේ බර සාර වචන වලට හිලව් විය.

"ඔය නිකම් ගෙදර උන්නට මිනිහා බී ඒ කාරයෙක්" කඩ පිලේ උන් කියනු ඇයට විටෙක ඇසේ. "එයා දැන් පක්ෂේ වැඩ නේ" ඇය බර කර කියන්නීය. මෙයට ප්‍රති උත්තර දෙන්නට කිසිවෙකු නොපෙළඹෙති.

පුතාටත් තමන්ටත් ජීවත් වෙන්නට වත්ත පිටියේ ආදායමත් පැන්ෂන් පඩියත් ප්‍රමාණවත් ය. "හෙට අනිද්දා හොඳ දෑවද්දක් එක්ක කාව හෝ කසාද බන්දලා දෙන්නට පුළුවන්."  ඇයට ඒ කාලේ සිතුනි.

සිතුවා  පමණක් නොවේ, ඇය මේ ගැන මගුල් කපුවන්ට ද කීවාය. "ඉඩ කඩම් ඔක්කොම එයාටනේ. අනික ඔය දරුවට රස්සාවක් හොයා ගන්න බැරි කමක් කියලද?" එහෙත් මේ කිසිවකට එන්නේ රත්නප්‍රිය නොවේ. 

"අද දවසේ අපට තියෙන වැඩ කොටස ඕක නොවෙයි සහෝදරයා" අම්මා ට කෙලින් කියන්නට බැරි කම නිසා මාමාගේ පුතා ලවා මගුලක අවශ්‍යතාවය කියවූ විට රත්නප්‍රිය කිව්වේ එහෙමයි. "මගේ අනාගතය මං කැප කරලා තියෙන්නේ සටන වෙනුවෙන්"

මොන සටනක් ද? චන්ද කාලෙට රැස්වීම් තියනවා මිසක් ඒ කාලේ කල වෙනත් සටනක් නැත. මේ රත්නප්‍රිය ලාගේ දේශපාලනයේ රොමැන්තික සමයකි. උපන් ගෙයි මල විප්ලවය ජනයාට අමතක වී ගොසිනි. හිර ගත වූ නායකාදින් එලි පහලියට බැස ඇත. ඔවුහු ගම් දනව් වල රැස්වීම් වලට එති. ඒවා සංවිධානය කරන්නේ රත්නප්‍රිය ලා ය. වෙනසක් සමාජගත කරන්නට යත්න දරන මේ අය ඒ වෙනුවෙන් බොහෝ කැපවෙති. බත් පැකට්ටුවට මිනිසුන් ගෙන්නන සිරිතක් ඔවුන්ට නැත. පොරොන්දු දේශපාලනය ඔවුන්ට වහ කදුරුය.

"අද මේ රටේ දුප්පත් මිනිහට කන්න නැහැ. අරයා දෙනවා කිව්වා හඳෙන් හරි හාල්. අන්තිමට අපි නොමැරී උන්නේ බතල මයියොක්කා කාලා. මෙයාට දුන්නා කියලා වෙනසක් උනාද සහෝදර වරුනි?" රත්නප්‍රිය අසයි. පිට්ටනිය ළඟ තාප්පයේ හිඳගෙන අසන්නෝ සාවධානව ඇහුම් කම් දෙති. රත්නප්‍රිය චතුර ලෙස කතා කරයි. ගැඹුරු කරුණු ග්‍රහණය නොවනු ඇත. කතාව කල යුත්තේ මතු පිටිනි.

"...අන්න ඒකයි අපි මේ ක්‍රමය වෙනස් කරන්න ඕනේ" දිගු පැහැදිලි කිරීමකින් පසු ඔහු තාවකාලික සමාප්තියකට යොමු වේ. අසන්නෝ කිසිත් නොකියති. මේ පක්ෂ කේඩරය නොවේ. රත්නප්‍රියගේ ඇවිටිල්ලට විස්තර දැන ගන්නට පැමිණි  කොලු කුරුට්ටන් පිරිසකි. මේ තාරුණ්‍යය ජව ගැන්වීමෙන් මිසක සටන දිනිය නොහැක. විශේෂයෙන් ම චන්ද සටන දිනිය නොහැක.

එසේ එක්රැස් වූ තරුණ ජවයෙන් ඔහු රැස්වීම් සංවිධානය කළේය. පාක්ෂිකයන්ට වඩා මේවා පිරවුයේ කුතුහලයට එහි ආ තාරුණ්‍යයයි. ඔවුන්ගෙන් සමහරුන් මින් ඔබ්බට ගෙන ගොස් දේශපාලන බෞතීශ්මය ලබා දෙන්නට ඔහු සමත් විය.

කරුණාපාල එවන් එකෙකි. සමුපකාරේ ටැම්පරිය කරගෙන ඉන්නා තරුනයෙකු වූ ඔහු, රත්නප්‍රියගේ රැස්වීම් වලින් පැහැදී විප්ලවයේ මගට පිවිසියේය. මේ කාලේ රත්නප්‍රිය තරමක සංවිධාන වගකීම් දරා හුන් බැවින් පහල පෙලේ කටයුතු වලට ඔහුගේ සහයට කරුණාපාල බෙහෙවින් උදව් වුයේය. "රත්නේ මහත්තයා" කියා ඇමතු එකම සහෝදරයා ඔහුය. සිය පියාට දැක්වූ වැඩ වසම් ගෞරවය එහි තිබීම නිසා රත්නප්‍රිය අකමැත්ත පෙන්නුවත්, කරුණාපාල එය වෙනස් කර ගත්තේ නැත. කරුනාපාලට විප්ලවය යනු රත්නේ මහත්තයා දන්නා දෙයකි. එහෙත් ස්ථිරවම කල යුතු දෙයකි.

සියල්ල උඩු යටිකුරු වන්නට ගත වූයේ දින කිහිපයකි. රටපුරා රුදුරු ජාතිවාදී කලබල පැතිරුණි. රත්නප්‍රියලාගේ ගමෙහි කිසිත් සිදු නොවුවද පත්තර වලින් හා ගුවන් විදුලියෙන් දැනුන පරිදි රට තිබ්බේ අරාජිකත්වයකයි. අහිංසක මිනිසුන් මහා මග පුළුස්සා දැමුණි.

ඒ සමගම මෙතෙක් අහිංසකව දේශපාලනය කරගෙන ආ රත්නප්‍රිය ලා එක රැයින් අව නීතික ත්‍රස්ත රැලක් ලෙස හංවඩු ගසන ලදී.

"උඹට අගේට කරන් කන්න තිබ්බ රස්සාවත් දාලා ගියේ" ගුණවතී මැණිකේ අවලාද නැගුවාය. "දැන්වත් ඕක නවත්තාපන්"

"අම්මේ මේ සටනට එන බාධක බොහොමයි. මේක සුළු දෙයක්. අපි මේක දිනනවා ස්ථිරයි" වෙනදා දහවලේ ප්‍රසිද්ධියේ දේශපාලනය කල රත්නප්‍රිය ක්‍රමයෙන් නිශාචර රහසිගත දිවියකට හුරු විය. පොලිසිය එම නිවසේ කාගේත් බිල්ලා බවට පත් විය. වරෙක දෙකක ප්‍රශ්න කිරීම් හා තාඩන පීඩන වලට ලක් වූ පසු ඔහු නිදහස් කෙරිණි. එහෙත් එන්න එන්නම රටේ තත්වය තවත් නරක අතට හැරෙමින් පැවතුනි.

"ජයපාල මාමා දන්න මහත්තයෙක් ඉන්නවා සවුදියේ. උඹව එව්වොත් ලොකු තනතුරක් දෙන්න පුළුවන් කිව්වා" කෙමෙන් වියපත් වන මව ගමන් මහන්සි හරිමින් කියන්නීය. ඇය දුර බැහැර ඉන්නා ඥාතියෙකු හමුවට ගියේ දිනෙන් දින වැඩිවන පුත්‍රයාගේ ජීවිත අවදානම නිසාවෙනි. වැඩි වියට පත් දුවකටත් වඩා පුතෙකු සුරැකිය යුතු යුගයක් එළඹෙමින් තිබිණ.

කෙමෙන් ගෙදරින් එල්ල වන පීඩනය හා අන්ධකාරයත් එක්කම හිස ඔසවන මරණයේ චායාව හමුවේ රත්නප්‍රිය යමක් කල යුතුව ඇත. අම්මා දෙන විසඳුම තම දේශපාලන දිවියේ අවසානයි. "සටන" පටන් ගත්තේ මෙලෙසින් අතහරින්නට නොවේ. දිවි හිමියෙන් පවත්වා ගන්නටයි.

"මාව පක්ෂෙන් රට යවනවා"

"ඇත්තෙයි" වියපත් අම්මා ඇසුවාය.

"ඔව්"

"කොහෙද?"

"ඒවා රහස්"

"වෙන කොහෙද රුසියාවට වෙන්ටෑ"

රත්නප්‍රිය කිසිත් කීවේ නැත.

ටික දිනකින් ම අම්මාගෙන් සමුගෙන අන්ධකාරයේ ඔහු අතුරුදන් විය. පුතා රට ගිය නිසා අම්මා සැනසුම් සුසුමක් හෙළුවාය. ගුණවතී මැණිකේ විසල් ගෙදර තනි වුනාය.

එදා පටන් උන්නු ගමේ මහා ලොකු තනියක් නම් නැති. අහල පහල අය දුක සැප බැලූහ. වත්ත පිටියේ වැඩ කුලී කාරයින් දමා කෙරුණි. කොහොමත් රත්නප්‍රිය උන්නු කාලෙත් මේවා ඉටු කලේ ඔවුන් විසිනි. රට ගිය පුතා නිතර ලිපි එවමින් අම්මා දැනුවත් කළේය. එහෙත් ඒ සෑම ලිපියක් ම පාහේ ලංකාවේ තැපෑලෙන් තැපැල් කල ඒවා වීය. වෙනස වුයේ තැපැල් කන්තෝරුව වෙනස් වීම පමණි.

පුතා නැති පාලු ගෙදර අම්මාට පෙනුනේ අන්ධකාරය විසින් වෙලා ගන්නා බවයි. ඊට පිටින් මුළු රටම දැවැන්ත අන්ධකාර භීෂණයකින් වෙලා ගති. රත්නප්‍රිය වැනි කොලු කෙල්ලන් ටයර් මත මිය යද්දී පොඩි රාලහාමි වැනි පළාතේ නම ගිය මිනිස්සු නාඳුනන තුවක්කු වලින් වෙඩි කා දනිස්සට පහලින් එල්ලී අවසාන ගමන් ගියහ. පුතා නම් දිගටම ලියුම් එවන බැවින් අම්මා මේ ගැන එතරම් බිය වූයේ නැත. "මේ රටෙන් ඔහෙට එන අය අතේ එවන්නේ තැපැල් ගාස්තුව අඩු කරන්න" රත්නප්‍රියට ඕනෑම දෙයක් පැහැදිලි කළ හැක. අම්මා කාටවත් හසු නොවන සේ ලිපි පුළුස්සයි.

මරණයේ ගොම්මන් චායාවෙන් පටන් ගත් භීෂණ රාත්‍රිය රුධිර ගංගාවක සලකුණු සමග අහවර විය. දැවැන්ත ජීවිත හා දේපොළ විනාශයකි. දෙපැත්තේම ලොකු ලොක්කෝ බොහොමයක් මිය පරලොව ගියහ. උන්ගේ අණ පනත් යට පොඩි සොක්කෝ නොගිනිය හැකි තරම් විශාල ගණනින් වැනසුනි. වනයේ නීතියෙන් ඇරඹු සටන වනයේ සම්මතයෙන් සමාප්ත විය. රත්නප්‍රියගේ  පාර්ශ්වයේ සියලු නායකත්වය සුන්නද්දුලි වී තිබුණි. සාමයේ ඉර පායා ආවේ මරණයේ ලේ උණුහුම සමගයි.

අම්මාට දිගටම ලිපි ලැබේ. රටේ තත්වය සමනය වූ විට පුතා ඉක්මනින් එන බවක් කියවේ.

මුලින්ම රත්නප්‍රිය ආවේ ගියේ රෑ පානේ ය. පසුව කෙමෙන් එය සාමාන්‍ය සිද්ධියක් විය. තවත් එක දවසක ඔහු නැවත ස්ථිර පදිංචියට පැමිණුනි. අම්මා බෙහෙවින් ම තුටු වූවාය.

"ඔය හැත්තෑ එකේ එවුන් ඉන්නේ අගේට කසාදයක් එහෙම බැඳලා" කඩේ මුදලාලි කියයි. "මිනිහට වෙන මොකුත් ඕනේ නැහැ. ටියුෂන් එකක් දා ගත්තනම් ඇති. ඉන්ග්ලිෂ් කාරයෝ නේ".

අලුත් බලාපොරොත්තු අම්මාගේ හිතේ මෝදු වේ. තවම හතලිහයි. කසාදයක් කර ගන්නත් ගැටලුවක් නැහැ.

"මේක මගේ පුද්ගලිකත්වය ගැන ප්‍රශ්නයක්. අම්මට අයිතියක් නැහැ මට බල කරන්න" මුරන්ඩුභාවය එන්න එන්න ම වැඩි වේ.

"හප්පා මං අහ ගත්ත හරියක්" මුදලාලි පවසන්නේ සිනහ සෙමිනි. "සුළු ධනේශ්වරයා කියලා මටත් බැන්න. අපි හදන්නේ කසාදයක් කරලා දීලා එයාගේ විප්ලවය අවුල් කරලා මේ ක්‍රමය දිගටම තියා ගන්නලු" ගුණවතී මැණිකේ නෑසුනා සේ උන්නාය.

"මිනිහ දැන් ඉස්සරට වඩා ගුප්තයි නේද? මොන විදිහේ වැඩකට ලක ලැහැස්ති වෙනවද දන්නේ නැහැ"

"වෙන මොනවාද? දැන් ඒ මිනිස්සු පාර්ලිමේන්තුවේත් ඉන්නේ" ඇය නුරුස්නා ස්වරයෙන් කියයි.

රත්නප්‍රිය ඇත්තෙන්ම ගුප්ත චරිතයක් වී ඇත. වෙනදා මෙන් ගම පුරා බයිසිකල් පදිමින් රැස්වීම් සංවිධානය නොකරයි. කොටින්ම ඔහු කා සමගවත් කතා බහක් නොකරයි. කාමරය කෙමෙන් පොත් ගුලක් බවට පත් වේ. ඔහු බොහෝ විට කරන්නේ මුල්ලකට වී ඒවා කියවීමයි. විටින් විට අම්මාට කියා ගෙන්වා ගන්න පුල්ස්කැප් කොළ වල ලියන ලිපි අම්මාගෙන් මුදල් ඉල්ලා ගෙන තැපෑලට දැමේ. ඉඳහිට බොහොම ජැන්ඩියට ඇඳගෙන කොළඹ යන ඔහු එන්නේ පොත් මිටියක් සමගයි. අම්මාට මේ බර පැන වැඩි වියදමක් වුවද දරාගත නොහැක්කක් නොවුනි. ඉඳහිට හෝ පුතා සමාජයට යාම ඇයට සතුට උපදවන්නක් විය.

"පාර්ලිමේන්තුවේ ඉන්න අය තෝරන්නේ මනාපෙන් නෙවේ. ඒවා ඉහළින් ලු තෝරන්නේ." ඇය ගමේ උන්ට නොකියා කියන්නීය. "අපේ පවුල් වල ඔය දේශපාලනේ එදා ඉඳං ම තිබ්බා. අපේ මාමා ඒ කාලේ ගම් සබාවේ උන්නේ. පොඩි රාලහාමිගේ අයියා තමයි සමුපාකාරේ සබාපති. මැතිනිගේ මිනිස්සුනේ" ළඟදී ගමට ආ පවුලකට ඇය පැහැදිලි කරයි.

ක්‍රමයෙන් රත්නප්‍රිය දැවැන්ත ප්‍රහේලිකාවක් විය. ඉඳහිට හෝ එකෙකු කතා බහ කලත් වැඩිම වුනොත් සිනහවෙන් ඔබ්බට යන උත්තරයක්‌ නම් නොලැබේ.

"පිස්සුද කොහෙද? නැන්දේ කාට හරි පෙන්නන්න." කට පුරා හිනා වූ විට අහක බලාගෙන ගිය බැවින් පොඩි කොල්ලෙක් අවලාද නගයි.

"ඔය පක්ෂේ ඉන්නවලු සැඟවුණු ක්‍රියාකාරීන්. උඹ සද්ද නොකර හිටහන්" කඩ පිලේ උන් තරවටු කරති.

"කාටද දන්නේ නැහැ ඔය ලියුම් යවන්නේ" තවත් එක් ඕපාදූප සොයයි.

"අනේ මන්දා පුතේ. මං හිතන්නේ අපේ ළමයාගේ උපදෙස් වලින් තමයි මේ කට්ටිය වැඩ කරන්නේ. දැන් මේ ගොල්ලෝ පරණ කට්ටිය නේ. ඒ කාලේ ඉඳං වැඩ කරපු අයගෙන් කී දෙනා ද බේරිලා ඇත්තේ"

මේ කතා වලින් සිදු වූයේ රත්නප්‍රිය තවත් ගුප්ත ලෙස දැකීමට ගම්මුන් පෙළඹීමත් ඔහුට යම්කිසි බය පක්ෂපාත කමක් පෙන්නුම් කිරීමත් ය.

කරුනාපාල ගමේ ආවේ මේ කාලයේය. භීෂණ සමයේ රැයක  ආ කළු හැඳගත් පිරිසක් විසින් රැගෙන ගිය ඔහු එවකට උන් වෙනස් වමක පළාත් සබා මන්ත්‍රී වරයෙකු නොසිටින්නට අද ජීවතුන් අතර නැත. විප්ලවයේ කොඩිය මාරු කල හේ අලුත් වමේ දේහාරක්ෂකයෙක් වුවේය. වම දකුණ මාරු කරන දේශපාලන රැල්ලට හසුව ඉහල පහල ගිය දේහාරක්ෂකයා දැන් පාලක පක්ෂයේ ඇමතිවරයෙකුගේ සම්බන්ධීකරණ ලේකම් ධුරයෙන් පිදුම් ලබා ඇත.

"මෙහෙමයි නැන්දේ. ඇමතිතුමාට මං කියලා බලන්නම්" රත්නප්‍රිය ට රස්සාවක් ලබා දෙන ලෙස ඉල්ලා හිටි විට ඔහු කීය. "හැබැයි රත්නේ එන්න ඕනේ අපේ පැත්තට"

"පාලකයින්ට කඩේ යන නිවට හැත්ත..." රත්නප්‍රිය බුරාගෙන කාමරයට වැදුනි. තවත් බොහෝ දේ කීවද ගුණවතී මැණිකේ ට ඒවා වැටහුනේ නැත.

කාලයේ සුළඟ ජීවිත පොතේ පිටු පෙරලාගෙන ගියේය. ගුණවතී මැණිකේ බොහෝ සෙයින් වියපත් වුවාය. ගමෙන් පිට ගමනක් යාමට නොහැකි තරමට ඇද වැටෙන විට ක්‍රමයෙන් වත්ත පිටිය ද අයාලේ යන්නට විය. ආදායම් ද පිරිහුණි.

වයසට යාම හිරිහැර කලේ ඇයට පමණක් නොවේ. කොන්ඩය සහ රැවුල රත්නප්‍රිය මහල්ලෙකු මෙන් වෙස් ගැන්වීය. කොහොමත් ඔහු දැන් මැදි විය පසු කරමින් සිටියි.

"මැණිකේ නැන්දේ මං කියන්න උන්නේ" පහල ගෙදර නන්දනී ගුණවතී මැණිකේ ව පැත්තකට කර යම්කිසි රහසක් කුටු කුටු ගායි.

"මොකක්? සමන්තිකාට? ලියුමක්?"

සමන්තිකා යනු වයස විසි පහක පමණ කෙල්ලකි. නන්දනී ගේ දුවනියයි. නන්දනී රත්නප්‍රියට වඩා වසර කිහිපයක් ඉහළින් ඒ පාසලේම උන්න කෙනෙකි. රත්නප්‍රිය සමන්තිකාට ආදරය පවසා ලිපයක් දී ඇත.

"ඒත් අපේ කෙල්ල කිව්වේ, අම්මේ ඒ මාමා එහෙම කලාට මං තරහ නැහැ කියල"

"කෙල්ල කැමති නැහැ. හැබැයි නැන්දේ මල්ලි දැන් ලොක්කෙක් ලු නේද? හෙට අනිද්දා හදන අලුත් දේශයකට මග පෙන්වන්න  එයාට අත දෙන්න කියලයි කියා තිබ්බේ"

මේ සිද්ධියත් එක්ක දෙගොල්ල අතර කතා බහ අඩු විය, ගුණවතී මැණිකේ විපිළිසර ව උන්නාය. ඇය මේ ගැන පුතාගෙන් අහන හැටියක් හිතුවාය. මේ තරම් ලොක්කෙක් නම් බැන වැදීම නොහොබී. සමන්තිකා නම් ආයෙත් ඒ පැත්තේ වත් පස් පෑගුවේ නැත.

තිරිංග  විරහිත නන්දනී ගේ කට වැට පැන්න නිසා හන්දියේ මේ කතාව ප්‍රසිද්ධ රහසක් බවට පත් වුනි.

"ඇයි අර ඒ කාලේ මොන මහත්තයා ද කියලා හැංගිලා උන්නේ. පොලිසියෙන් අල්ල ගන්නකම් අහල පහල උන් වත් දන්නේ නැහැ මිනිහා තමයි නායකයා කියලා"

එකෙක් අඩු වැඩිය දමයි.

"ලව් සික් ගහලා බයිලා ලියන්න ඇති බං" අලුත් ගැටයෙක් එය බිඳ දමන්නට සැරසේ. 

රත්නප්‍රිය තවදුරටත් ප්‍රහේලිකාවකි.

"උඹල කරන දේ වලින් අපට තමයි පාරේ බැහැලා යන්න බැරි" ගුණවතී මැණිකේගේ ඉවසීමේ සීමාව පැන ගොස් ඇත.

"අම්ම දන්නවද මාඕ සහෝදරයාගේ කෙල්ලගේ වයස? එයාට එකකට වඩා හිටියා කොටින්ම"

"දැන් උඹත් එහෙමද කොර ගන්න යන්නේ. කල වයස තියෙනකම් උඩ බලන් ඉඳලා. දැන් එනවා එක එකාගෙන් බලු වෙන්න. නව නින්ගිරාවේ බැහැ"

පක්ෂයේ මහා පිපිරුම ආවේ ඔය කාලයේය. විවිධ රහසිගත නායකයින් එලියට එන්නට විය. රත්නප්‍රිය හිටි ගමන ගමේ ජනප්‍රිය චරිතයක් විය. මේ ඇහෙන කතා එක්ක නම් ඔය කියන ලොකු නායකයෙක් රත්නප්‍රිය වීමට බොහෝ ඉඩක් ඇති බව ගම්මුන්ගේ මතයයි.

වෙනදා නැති වෙනසක් රත්නප්‍රියගෙන් පෙනුනි. තැපෑලට දමන ලිපි ගණන වැඩි විය. ඒවා බොහොමයක් පක්ෂයේ ප්‍රධානින් වෙත යොමු වන බව ලියුම් එකතු කරන කෙනෙක් පවසා ඇත. මෙතෙක් ගේ මුල්ලේ හුන් විප්ලවවාදියා එලි පහලියට යන්නට විය. වෙනදා මෙන් නිහඬව ගුප්තව නොසිට කොයි කාටත් විප්ලවීය කතා කියා දේ.

"රත්නේ ඇත්ත කියන්න. ඔයා නේද රහසිගත නායකයා" දිනක් මුදලාලි අසයි.

"නායකයා මා ද කවුද කියන එක තීරණය කරන්නේ මේ රටේ පීඩිත ජනතාව." ඔහු කියයි.

"අපිට කියයිද බං" පසු පෙලින් මිමිනේ.

"හරි දැන් ඔය පක්ෂෙට මොනවාද කියලා යවන්නේ?"

"කරන්න තියෙන දේවල්. මේ රටේ මේ ලෝකේ දුක විඳින මිනිසුන් වෙනුවෙන්"

මහා සම්මේලනය කැඳවා සියල්ල සමතයකට පත් කරන්න පක්ෂය සිතුවේ මෙන්න මේ මොහොතේය. සම්මේලන කතාව දුටු වහාම මිනිස්සු රත්නප්‍රිය වට කර ගති.

"සහෝදරයා යනවා නේද මේකට?" දැන් හැම එකාම විප්ලව කාරයෙකි.

"ඔයා නේ ඔය වැඩේ පස්සේ ඉන්නේ?"

"ගිහිල්ල මොනවාද කියන්නේ?"

"ඔව් මං යනවා. ගිහින් උන්ට කියා දෙනවා මේ සටන කරන හැටි. ඒ විතරක් නොවේ සහෝදර වරුනි අපි මේ ක්‍රමය වෙනස් කරනවා"

කවුදෝ ජයවේවා කියා කියනවා ද යන්තමින් පසුපසින් ඇසුනි.

ලැහැස්තිය  පටන් ගත්තේ එතන සිටයි. දින කිහිපයක් පේවී සැරසුණු ඔහු අද මේ වැසි ද නොබලා දුවන්නේ මහා සමුළුවටයි.

අම්මාගෙන් ගත් මුදලින් රත්නප්‍රියට සමුළුව ලඟට යා නොහැක. දැන් දැන් අම්මා ළඟ සල්ලිත් හිඟයි. කෝච්චියේ උපරිම දුර ගිය පසු ඔහු ඉතිරිය පා ගමනින් යන්නට තීරණය කළේය. මුළු නගරය ම පිම්මේ පෙරට දුවයි. රත්නප්‍රිය පය ඉක්මන් කළේය. ශාලාව ආසන්න වත්ම රතු කමිස කාරයින් වැඩි වේ. රත්නප්‍රිය ලා ඒ කාලේ පටන් අඳින ගොරෝසු ප්ලේන් රතු කමිස වලට වඩා බෙහෙවින් සුමට කමිස වල රතු ඉරි හා රතු කොටු වලින් විප්ලවය සටහන් වී ඇති සෙයකි. විටෙක මෝටර් රියක ආ සාමාජිකයෙක් එය ඈත කොනක නවත්තා පයින් ගාටයි. මේවා නම් තවමත් පක්ෂයට හුරු නැති දේවල්ය.

අද මේ කතාව ඉවරයක්‌ කර ගත යුතුවේ. වසර විස්සකට පමණ පෙර අළු ගොඩේ නිවී ගිය ගිනි අඟුරක් මෙන් හුන් මේ පිරිස මෙහෙය වන්නට කවුරුත් උන්නේ නැත. එය තම වගකීම ලෙස රත්නප්‍රිය සිතීය. පක්ෂය මුලින්ම මතු වන විටම විප්ලවයේ පාඩම කියා දෙන්නට ලිපි ලිවීම ඔහු ඇරඹුවේ එබැවිනි. මේ තාරුණ්‍යයට වඩා තම අත්දැකීම් ප්‍රබලය.

එහෙත් ඔහුගේ කතාවට කිසි දා ඉඩක් ලැබුනේ නැත. එකදු ලිපියකට වත් පිළිතුරක් නොලැබුණි.

වේගයෙන් පැමිණි දෙපා ගේට්ටුම ලං වත්ම කෙමෙන් කම්මැලි විය. ගේට්ටුව ළඟ අලුත් සාමාජිකයෙක් හිඳියි. පක්ෂ සාමාජිකත්වය කියා පෙන්නන්නට දෙයක් නැතත් එන යන අය ගැන ඔහු විමසිලිමත් වේ. ඇතුලට යාමට අවහිරයක් නොමැති මුත් රත්නප්‍රිය සෙමෙන් නතර විය. 

පක්ෂය ඔහු දමා බොහෝ දුර ගොස්‌ ය. පක්ෂය තුල තමා දැරිය යුතු නායකත්වය තමාට දෙනවා තියා ලිපියකට වත් උත්තර එවා නැත.  පක්ෂයේ උන් කල කී දේ හා තමා ලියු දේ අතර ලොකු වෙනසක් තිබුණි. එහෙත් ඔවුන් වැරදිය. නිවැරදි විප්ලවයේ පාර දන්නේ තමා පමණි.

කියන්නට බොහෝ දේ සිතෙහි ඇත. එහෙත් ඒ සඳහා මේ ගේට්ටුව පැන ගොස් අනවසරයෙන් අර පෙනෙන වේදිකාවේ මයික්‍රෆෝනය කරා යා යුතුය. එය සිතන තරම් ලෙහෙසි නැත. ගමේ කඩ පිලේ වහසි බස් කියූ තරම් ලෙහෙසි ද නැත.

එහෙත් එය අවශ්‍ය ද නැත. ශාලා පරිශ්‍රයට පිටතින් වූ මාර ගහ යට ඇති කොට තාප්පය උඩට ඇතුලේ වන දේ මැනවින් ඇසේ. රත්නප්‍රිය එතනට නැග්ගේය.

පහලින් හිඟන්නෙක් කොහෙන්දෝ ලැබුණු බත්පතක් ගිජුව ගිල දමයි.

"ඔය සහෝදරයා දන්නවද ලෙනින් සහෝදරයා ගැන?"

රත්නප්‍රිය දේශනාව ඇරඹීය.

පාලු කඩේ

වැල්ලගොඩේ හන්දිය ළඟ මූද කාපු තැන, වැලමිටි වංගුවක් ගන්නා පාරෙන් ගොඩ පැත්තේ තට්ටු දෙකේ කඩයකි. විටෙක යමෙකු කිසියම් වෙළඳාමක් පටන් ගත්තත් ටික දිනකින්ම නැවත වසා දැමෙන මේ කඩයට ගම් වැස්සෝ "පාලු කඩේ" කියා කියති.

කොළඹ උපන් මා වැල්ලගොඩට අමුත්තෙකු නොවන්නේ පියසෝම බාප්පා පොඩි අම්මා කැන්දාගෙන වැල්ලගොඩේ පදිංචියට ගිය බැවිනි. පුංචි කාලේ පටන් නිවාඩුවට පොඩි අම්මලාගේ දිහාවේ යන්නටත් නංගිත් මල්ලිලා දෙදෙනාත් සමග ලුණු රස මුහුදු හුලඟේ දුව පනින්නටත් පුරුදුව උන්නෙමි. කොහොමත් අපිට කියා ගොස් නවතින්නට පිට පලාතක වෙනත් අමුත්තන් නොවීය. ඒ නිසා හුඟක් නිවාඩු කාලවල දෙතුන් වරක් බොරුවට බැහැ කියා මා එහි ගෙන ගොස් දැමීම අම්මාගේ සිරිතයි.

පාලු කඩේ ඒ සන්දියේ තිබ්බේ බුලත් කඩයකි. බ්‍රම්පි සීයා කියා කෙනෙකු වට්ටියේ බුලත් පිරිමදිමින්, පුවක් සූරමින් හිඳිනු මට යන්තමින් මතක තිබේ. නිසි පිරියම් නොයෙදීම නිසා දුම් අඟුරු පාට ගැහුණු උස බිත්ති විසින් ඔසවන ලද මකුළුදැල් ගහන සොල්දරේ දුන්කොල මිටිය එල්ලා තිබුණි.

දැල්  අදින කාලෙට වැල්ලට මාළු ගන්නට ගොස් එන අතර විටක් හපන්නට බුලත් කඩේට ගොඩ වදින බාප්පා එක්ක යන ගමන මගේ ලොකුම විනෝද ගමනකි. කොළඹ හතර මායිමක නැති බුලත් කඩේ මට කොහොමත් අරුමයකි.

"හා හා කොළඹ දරුවා ඔව්ව පොඩි උන්ට අකැපයි" උඩ පැන පැන දුන්කොල කැබලි කඩා කන මට බ්‍රම්පි සීයා කෑ ගසයි.

ඒ කාලයේ ම මාළු බයිසිකල් කරුවන් පොඩි අම්මලාගේ ගෙදරට අලුත් මාළු ගෙනත් දෙන්න පටන් ගැනීමත් සමග වෙරළ ගමන ක්‍රමයෙන් නතර විය. පාලු කඩේ ඉදිරි දොර දිගටම වසා ඇති බව මට පෙනී යන්නට කල් ගත වූයේ එබැවිනි.

"අර මොකද පොඩි අම්ම බ්‍රම්පි සීයාගේ කඩේ වහලා"

"අනේ පුතේ බ්‍රම්පි සීය හදිස්සියේ අන්තරා උනා. තුන් මාසේ දානෙත් ඉවරයි දැන්"

ප්‍රියයෙකු ගෙන් වෙන්වී නොහුන් මා වික්ෂිප්ත වූයේ කිනම් හැඟීමක් පිට කල යුතුද කියා යි. බ්‍රම්පි සීය මලා කියූ විට දුකක් ආවත් එය එලියට දැමීම නොහොබිනා බවක් සිත කීය. "එයා අපේ නෑයෙක් නොවෙයිනේ."

හඬන්නට සිදු වූ ප්‍රියයෙකු ගෙන් වෙන්වීම ඉන් නොබෝ කලකින් ම සිදු විය. හරි හමන් ව්‍යායාමයකින් තොරව ආණ්ඩුවේ පුටුවක්‌ රත් කරමින් හුන් පියසෝම බාප්පා අප හැර ගියේ පෙර දැනුම් දීමකින් තොරවයි. මගේ ගෙදර තරමටම මේ ගෙදර දුව පැන හුන් මා ඔවුන් සමග එකට වැටී හැඬුවා මට මතකය. මල ගෙදර නිමවී හත් දවසේ දානේටත් හිඳ අම්මා සමග ආපසු එනවිට නම් ගෙදර තත්වය තරමක් යහපත් වී තිබුණි. මගේ ආශ්‍රය නිසා පොඩි උන් තුන්දෙනාගේ සාංකාව මැකුණු බව පොඩි අම්මා කීවාය.

පාලු කඩේ නැවතත් විවෘතව තිබුණි. කෙසෙල් කැන් කිහිපයක් එල්ලා, ටොපි සීනි බෝල බෝතල් වල දමා, හැලප සීනි බනිස් විස්කිරිඥ්ඥ වීදුරු අල්මාරියේ දමා තේ කඩයක් එහි ලැගුම් ගෙන ඇත.

පොඩි අම්මා ජීවිත සටනට පිලිපන්නාය. බාප්පාගේ පැත්තෙන් නෑ වෙන අවිවාහක කමලාවතී ඉස්කෝලේ නැන්දා ඒ ගෙදර කන්තෝරු කාමරයේ පදිංචියට ආවාය.

"කොච්චර දෙයක් ද ළඟ කෙනෙක් වත් ඔහොම ඉන්න එක" අම්මා හිත හදා ගත්තාය.

"කේන්දරේ පාලු ගෑනි. ගෙදර මූසල වෙයිද දන්නෑ" තාත්තා පස්සට ඇද්දේය.

"මම කියල මොනවා කරන්නද අක්කේ? අඩු ගානේ කාමර කුලියවත් එනවනේ." පොඩි අම්ම තීන්දුව දුනි.

ආයිමත් ඒ පැත්තේ යන්නට කලක් ගත විය. පොඩි අම්මාට ජීවන සටන කරන්නට ඇති නිසාවෙන් අම්මා මා එහි යන එක ගැන කැමැත්තක් නොදැක්වුවාය. දඟ නොකර ඉන්න බවට හතර අතේ පොරොන්දු වී එහෙ ගිය ගමන් වෙනස හිතට වැදුනි. බාප්පා නැති ගෙදර අමු සොහොනකි. ගෑනු ආණ්ඩුවේ සීමා කිරීම් තුල අනතුරට පෙර වැළැක්වීමේ ක්‍රමවේදය නිසාවෙන් එය තාපසාරාමයක් බවට‍ පත් වී ඇත. මටද කියවන්නට පොතක් ලැබුණි. කමලාවතී ඉස්කෝලේ නැන්දා අපට පාඩම් කියා දුන්නාය. එහෙ මෙහෙ දුවන පොඩි අම්මා වරින් වර බෙල්ල දමා ඇයට හූ මිටි තබා අපේ අයිතීන් වළලන කුමන්ත්‍රණයේ වැඩ බැලුවාය.

පාලු කඩේ නැවතත් වැසි ඇත. අහක දැමු ටොපි බෝතල් තවම කඩේ අයිනේ ඇත.

"ඒ ගෑනිගේ මිනිහ මහා බේබද්දා"

කඩේ ගැන විමසන මට පොඩි අම්මා කියන්නීය.

"ගෑනි උනන්දුවෙන් කලේ. කොහෙද අරූ බීගෙන ඇවිත් බඩු පොලේ ගහනවා"

"ඔය කඩේ පල දෙන්නේ නැහැල්ලු නේද නංගි"

ඉස්කෝලේ නැන්දා කතාව මගෙන් උදුරා ගත්තාය.

"අනේ ද කියන්නේ. මිනිස්සු කිව්වා ඔය ගෑනිට. පලාතක එකෙක් ඕකේ කඩ දාන්නේ නැහැ"

"ඕක දන්නේ නැද්ද ඒ ගෑනි. පන්ඩිතකම මිසක්. හොඳ වැඩේ"

ඉස්කෝලේ නැන්දා කඩේ ඉරණම සාධාරණය කළාය. කතාව අස්සෙන් ලිස්සා ලොකු මල්ලිත් එක්ක ටයර් පදින්නට ලැබුණු අවස්තාව මා පැහැර හැරියේ නැත.

මෙලෙස පොඩි අම්මලාගේ ගෙදර එන වරින් වර පාලු කඩේ නව ව්‍යාපාර ඇරඹීමත්, ටික කාලෙකින් එය වැසී යාමත් සිදු විය. වී මෝලක්, සයිකල් කඩයක්, වෑල්ඩින් වැඩ පොලක් හා පසු කාලෙක ජනසවිය ඉලක්ක කරගත් නැති බැරි එකෙකු දැමු හතු කඩයක් ද එහි විවෘතව ටිකෙන් ටික වැහැරී ගොස් අතුරුදන් විය. පොඩි අම්මාගේ දහදිය මහන්සියෙන්, ඉස්කෝලේ නැන්දාගේ පඬි වදනින්, දිනෙන් දින පන්තියේ පෙරට යන දරු තිදෙනාගේ හැකියාවෙන් ඒ ගෙදර කාලය ගෙවී ගියේය. වරින් වර නිවාඩු කාලවල මගේ රස්තියාදු සිහින ද එහි ඉපිද උපන්ගෙයිම මියෑදුනි.

"මං ලොකු උනාම වැල්ලගොඩේ ලොකුම බිස්නස් එක දානවා" වයසින් වැඩෙන මගේ හිත ලොකු කතාවක් කියයි.

"ඒ කොහෙද?" අයියාගේ විස්කම් ගැන උපන් විශ්වාසයෙන් නංගි අසයි.

"පාලු කඩේ"

"මොනවද දාන්නේ?" මල්ලිලාට ඉස්පාසුවක් නැත.

"තවම මං හිතනවා. අයිඩියාස් කිහිපයක් තියෙනවා" මං ලොකු කමට කියමි.

"කොළඹ පුතා දන්නවද ඔතන භුමි පාලු තැනක් බව" තරවටු හඬින් ඉස්කෝලේ නැන්දා අසයි.

"මං දාන්නේ උඩ තට්ටුවේ, භුමියේ නෙවෙයි" අවලං කතාව මගෙනි.

"තමුන් දන්න ඉටිගෙඩිය" මේච්චල් කරන්ට බැරි ඉස්කෝලේ කොලුවන්ට කියන ලොකුම කුනුහරුපයෙන් නැන්දා මට දමා ගසන්නීය.

"ඔය ඔක්කොම අන්ධ විශ්වාස" මගේ සිත තුල හුන් විරෝධයට වචන මුණ ගැහුනේ පළමු වරටයි.

"අන්ධ විශ්වාස? දන්නැති දේ අහගන්නවලා. ඔය වගේ දේවල් වල බොහොම ගැඹුරු ඇත්තක් තියෙනවා. මිනිස්සු ඔව්ව අදහගෙන ඉන්නේ අනාදිමත් කාලෙක පටන්"

"මේ ගොල්ලෝ පැහිල වැඩියි" වරිග නීතියට පිටු පෑවෙකුට මෙන් වට කර ගහන්නට පොඩි අම්මාද එක් වේ.

"ගෙවල් වල, ඉඩම් වල භුමි දෝෂ තියෙනවා. පල දෙන්නෑ විතරක් නෙවෙයි ජීවිත හානිත් වෙන්න පුළුවන්" නැන්දා දේශනා කරයි.

"පියසෝම අයියගේ කතාව ගැනත් සුන්දරමුල්ලේ සාත්තර පොලෙන් කිව්වේ ඕකනේ අක්කේ" පොඩි අම්මා ගවුම් කරේ කඳුළු පිහිමින් කියයි.

"මේ ගෙදර නිසා අයියට අපළ තිබ්බලු. අනේ මට කලින් කිව්වා නම් ණය වෙලා හරි මං හදවනවා."

"වෙන්න තියෙන දේ වුනාට පස්සේ මොනවා කරන්නද?" නැන්දා කියයි.

අපේ ගෙදර එතරම්ම  කේන්දර සාත්තර විශ්වාස නොකරන බැවින් මේ කතාව මගේ හිත තුල දැවැන්ත විවාදයක් ඇති කළේය. පොඩි අම්මා සුන්දරමුල්ලේ යන්නේ මා දන්න කාලේ ඉඳලයි. ඉතින් ඕක බාප්පා මැරෙන්න කලින් ම හොයා ගන්න තිබ්බේ. මං එහෙම කිව්වේ නැත්තේ බයට වඩා ඇය තවත් හඬන්නට ඉඩ ඇති බැවිනි.

කාලය ඉගිලී ගොස් මට දිග කලිසම් ඇන්දවිය. නංගි ලොකු ළමයෙකු වී අප දිහා යටි ඇහින් බලන ශිල්පය ප්‍රගුණ කළාය. මල්ලිලා පන්තිවල පලවෙනියන් වන බව අම්මා කෝන්තර ස්වරයෙන් මට හැඟවීය. ටියුෂන් නිසා මගේ වැල්ලගොඩේ ගමන බෙහෙවින් අඩු විය.

ආයිමත් විවේකයක් ආවේ උසස් පෙළ ලියා ගෙදර උන්නු සන්දියේ ය . කාලෙකින් යන වන්දනාවක් සේ වැල්ලගොඩේ යන්නට තනිවම මම පිටත් වුනෙමි. වසර කිහිපයකින් ඇදී ගොස් සිටි පොඩි අම්මා මා පෙර සෙනෙහසින් ම පිළි ගත්තාය. ඇගේ නොවක් උත්සාහයෙන් ගෙදර ආර්ථිකය තරමක් යහපත් වී ඇති සෙයකි. බිත්ති පින්තාරු කල ගෙදරට විදුලි බලය ලැබී තිබුණි. කළු සුදු රුපවාහිනියක් දත් විලිස්සා ගෙන සාලයේ සිනා සේ. නංගි නිතර තම කාමරයේ හුන් අතර, මල්ලිලා ගේ විභාග වැඩ නිසා මට කතා කරන්නට ඉතුරු වුනේ ඉස්කෝලේ නැන්දා පමණි.

"නැන්දා ඇයි මැරී කලේ නැත්තේ?"

"මගේ කේන්දරේ අඟහරු හතේ"

"ඉතින්..."

"එහෙම අයට බඳින්න බැහැ"

"බැන්දොත්?"

"බඳින්න වෙන්නේ නැහැ ළමයෝ. මොකක් හරි වෙලා වලකිනවා"

"ඉතින් නැන්දා ට්‍රයි කළේවත් නැද්ද?"

"ඒ මොකටද? කොහොමත් බැරි එකේ නිකම් මහන්සි වෙන්නේ"

"මනස්ගාත"

"මනස්ගාත වෙන්නේ කොහෙද? සහතික ඇත්ත"

"කිසි පදනමක් නැහැනේ. හා කියන්න බලන්න මොන හේතුවක් උඩද විශ්වාස කරන්නේ?"

"ඉතින් මේ මං ම ගන්නකො. මගේ අඟහරු හතේ. මං බැන්දේ නැහැනේ"

"නැන්දා බැන්දේ නැත්තේ එහෙම කියල තියෙන හන්දා නේ"

"ඔව්. කොහොම හරි බැන්දේ නැහැනේ"

මේක  මට අපබ්‍රන්ශයක් මුත් මෙය නැන්දාට පැහැදිලි කල නොහැක. නැන්දාට තියා මටවත් නොතේරේ. කේන්දරේ කියල තියෙන නිසා බැන්දේ නැති නැන්දා කේන්දර කතාව හරි යයි කියන්නට එයම උදාහරණයට ගන්නීය.

උසස් පෙල යන්තමින් පාස් මට බැංකුවක රස්සාවක් ලැබුණි. ඒ සී එකේ සීතල හුළඟ මිස මුහුදු හුලං වදින්නට මට ඉස්පාසුවක් නොවීය. බැංකුවේ ඉහලට යාමත්, රෝද හතරක් උරුම වීමත්, ඉදිරි අසුනට බෝනික්කෙකු ලැබීමත්, ඇය හා විවාපත් වීමත් මේ අතර සිදු විය.

විවාහයෙන් පසු නෑ ගමනට වැල්ලගොඩට එන විට පාලු කඩේ බියුටි සැලුන් එකක් දමා තිබුණි. කොළඹින් ආ නෝනා කෙනෙකු එහි පන්ති ද කරන බව පොඩි අම්මා කීවාය.

"ඕකත් එච්චර තමයි" විශ්‍රාමිකව හුන් නැන්දා බංකොලොත් ලියවිල්ල සකසන්නට විය.

"මොන බොරුද? ඔය කඩේට කෙල වෙන්නේ බිස්නස් රීසන් එකක් නිසා"

අලුතෙන්  උගත්  බැංකුකරණය ආයෝජන හා ආර්ථික විද්‍යාව ගුරු කොට ගනිමින්  කල්පිත ගොඩ නගන්නට පටන්  ගතිමි .

"දැන් බලන්න එක බිස්නස් එකක් වත් අත්‍යාවශ්‍ය ඒවා නොවේ. ඔක්කොම නිකම් වැඩක් නැති ඒවා. හන්දියේ මේන් බිස්නස් සෙට් වෙලා තියෙන්නේ. හැමදාම ඔතන කරන්නේ ඒ හැටි වැඩක් ඇති එකක් නොවේ."

අලුත ගෙනා මනමාලිය නිරෝෂා මගේ විශ්මය ජනක දැනුම ගැන උනන්දුවෙන් හුන්නා මිස වෙන කවුරුත් ඇහුම් කන් දුන්නේ නැත.

"කොහොමත් පල දෙන්නැති තැන" කියමින් නැන්දා ඉවත ගියාය.

ආයිමත් කාලය අප දුරස් කළේය. නංගිලා මල්ලිලා විශ්ව විද්‍යාලවල ගිය අතර ඒ නිසාම පොඩි අම්මා අපේ ගෙදර වැඩිපුර කාලය ගත කළාය. ඔවුන්ගේ ගෙදර ස්ථිර පදිංචි කාරිය වුයේ නැන්දා පමණි. නිරෝෂා මට තවත් බෝනික්කන් ගෙනාවාය. ඔවුහු වැඩෙමින් අපේ දවස කාර්යබහුල කළහ. බොහෝ කලකින් නොගිය වැල්ලගොඩ අපට අමතකව ගොසිනි.

අපේ මතකය අවදි වුයේ සුනාමියෙනි. එහෙත් පැන්ෂන් එකේ ප්‍රශ්නයක් හදා ගන්නට නැන්දා කොළඹ ඇවිත් අපේ ගෙදර නැවතී හුන් බැවින් එදා ඒ ව්‍යසනය අපට පුද්ගලික කඳුළු ගෙනාවේ නැත. පොඩි අම්මලාගේ ගෙදර කන්ද උඩ නිසා හානියක් උනේද නැත.

ආයිමත් කාලයේ මී රාල ජීවිත රෝදේ කරකවමින් දුවන්නට විය.

සුනාමියෙන් වසර කිහිපයකට පසු නැවත වැල්ලගොඩේ යන්නට වුයේ පියසෝම බාප්පා ගේ අභාවයෙන් විසිපස් වසරක දානෙටයි. පොඩි අම්මා විසින් සංවිධානය කර මල්ලිලා හා නංගි විසින් බර පැන දරා නැන්දාගේ ද අනුශාසකත්වය යටතේ එය හොඳින් සිදුවිය. 

පසුදින අපි හැමෝම හන්දිය දිහාවට ඇවිදිමින් උන්නෙමු. සුනාමිය වැල්ලගොඩ වනසා ඇත. හන්දියේ කඩ තිබු ගොඩනැගිලි වල සුන්බුන් තවමත් තිබේ. ඒ අතරින් තවමත් හිස ඔසවා පාලු කඩේ වැජඹේ.

හතර වටේ බිත්ති හා වහලය මිස අන් කිසිවක් ඉතිරි නොවන පරිදි එයද විනාස වී ඇත. බිඳී ගිය ගොඩනැගිල්ල නැවත සකසා එහි සාර්ථක තොග කඩයක් දමා ඇත. කවදාවත් නැති තේජසකින් එය දිලේ. අනික් ව්‍යාපාර මෙන් අරඹා මාස කිහිපයකින් මෙය වැසී නැත. වසර ගණනක් වර්ධනය වී අද වැල්ලගොඩේ ජය ම කඩය පාලු කඩේ ඇති තොග කඩයයි.

"අන්න දැක්කද මං කිව්ව කතාව. තොග කඩයක් කියන්නේ අත්‍යාවශ්‍ය දෙයක්. අනික ඕන බඩුවක් එකේ තියෙනවා. අනිත් කඩ වලට වඩා ගානත් අඩුයි. ඒකයි මං කිව්වේ. කලින් අය බිස්නස් තෝරපු විදිහේ වරද"

සාපේක්ෂතාවාදය ඔප්පු කල අයින්ස්ටයින් මෙන් මම සීහනාද කලෙමි.

"අනේ මන්ද කොළඹ මහත්තයා" වියපත් සිහින් හඬින් නැන්දා කෙඳීරුවාය.

"සුනාමිය වැදිලා කඩේ බිත්ති දෙක විතරයි ඉතිරි උනේ." ඇය යමක්  ගොඩ නගයි.

"ඉතින්" අද නම් මා සටන අතහරින්නේ නැත.

"දැන් ඔය අලුතින් හදපු කඩයක්නේ තියෙන්නේ. ඉතින් කලින් එකේ තිබ්බ දෝස දැන් නැතුව ඇති" නැන්දා තවමත් අපරාජිතයි.

"සුනාමි බිල්ලත් අර ගත්තනේ කඩෙන්" පොඩි අම්මා අනුපානය දමයි.

දහස් ගණන් මිනිසුන් ගිලගෙන දේපොළ කුඩුපට්ටම් කර රටක් වැනසූ සුනාමියද අපේ හිත් වල අහුමුලු සුද්ද නොකර පැරණි අඳුරේම අප තබා ගොස් ඇත. වසර දහස් ගණනක ඇදහිලි ප්‍රවාහයක් ඉදිරියේ හිට ගන්නා කුහුඹුවෙකු වැනි හැගීමකින් මා සලිත විය. සුනාමියක් මෙන් නැගෙන ඒ රැල්ලේ නැන්දා පිහිනමින් සිටිනු මට පෙනේ. සටනේ පරාජය බාර ගන්නට පළමු වරට මට සිතුනි. මගේ මතය මටම තබා නැන්දාගේ මතය නැන්දාට තියා ගන්නට ඉඩ හැර ගනුදෙනුව පියවන්නට තීරණය කලෙමි.

+++++         +++++

වැල්ලගොඩේ හන්දිය ළඟ මූද කාපු තැන තට්ටු දෙකේ කඩයකි. මේ කඩයට ගම් වැස්සෝ තව දුරටත් "පාලු කඩේ" කියා කියන්නේ නැත. මම ද පාලු කඩේ අමතක කර දැම්මෙමි.

වැරදි ටැක්සිය

ටැක්සි රථය ඉගිලී යයි. මහ පාර නිදිගත් වන මය. ඉඳහිට කොනකින් මතුවන වාහනයක් සැනෙන් අතුරුදන් වේ. මේ මහ රාත්තිරියේ කාටත් ගෙදර යන්නට කලබල ඇති.

නවීන පන්නයේ එම්පී ත්‍රී ප්ලේයරයෙන් නන්දා මාලිනියගේ කර්ණ රසායන සංගීතය වෑස්සේ.

--------

වෙනදාට  වඩා ප්‍රමාද වූ මා දවසේ වැඩ කන්ද නිම කරන විට අන්තිම බස් එකත් ගොසිනි. අවේලාවේ යන්නට ටැක්සියක් දෙන්නට සේවා ස්ථානය නොපැකිලේ.

සියක් වරටත් ටැක්සි සේවයට කතා කල මට මගේ ටැක්සිය "මේ ළඟ" ඇති බවට පුරුදු උත්තරය ලැබුණි. මා අන්තිමේදී පාරට ආවේ පැය බාගයක් තිස්සේ "මේ ළඟ හරියේ" එමින් සිටි ටැක්සිය හොයා ගන්නටයි.

මට එවූ ටැක්සිය නොවුවද වෙනත් එකක් එහි විය, මගේ අවශ්‍යතාවය ඔහුට කියූ සැනින් මා නිවසට හැරලන්නට ඔහු නොපැකිල ව ඉදිරිපත් විය.

ටැක්සි කාරයා පියාඹන්නට හොඳින් දනියි.

"සර් මං දාන්නද සිංහල ක්ලැසිකල් සින්දු"

"අවුලක් නැහැ"

නන්දා මාලිනියගේ හඬ අවදි විය.

"මං අහන්නේ මේ යුගයේ සින්දු විතරයි සර්. සෙවන්ටිස් එයිටීස්‌."

"මාර  හොඳ ටැක්සි කාරයෙක්" මට සිතුනි.

"නියම සිංහල සංගීතය" ඔහු කීය.

"ඔව් ඔව්"

"මේ මිනිස්සු එක්ක හිට ගන්න අද ඉන්න එවුන්ට පුළුවන් ද?"

"ඒක නේන්නම්"

"බලන්න සර් තාලේ සංගීතය කටහඬ"

"ලස්සනයි නේ"

"හැබැයි වඩා ම වටින්නේ මේකේ අර්ථය"

හදිස්සියකට දොඩමලු වුවද ටැක්සි කාරයිනුත් මහා දාර්ශනිකයින්.

"මේ විදිහට ජීවිතය හැඩ ගස්ස ගන්නවා නම් මේ රටේ ප්‍රශ්න ගොඩක් විසඳිලා" නන්දාගේ බුද්ධානුභාවයෙන් ඔහු කීය.

"ඇත්ත" මම හූමිටිය පවත්වා ගතිමි.

"අහලා තියෙනවද සුනිල් එදිරිසිංහ"

"නෑ පිස්සුද කවුද ඒ පොර" වගේ දෙයක් අහන්නට තරම් කේන්තියක් මට ඇතිවිය. මිනිස්සු තමන් දන්නා ගායකයින් ගැන ආඩම්බර වෙති. මාත් මනුස්සයෙකි.

"සිරා නේ" මගේ මුවින් පිට විය.

සුනිල් ගෙ සම්භාව්‍ය ගීත කිහිපයක අරුත මට පැහැදිලි කර දෙන්නට ඔහු ඉදිරිපත් විය.

"දැන් ඉන්න එකෙකුට පුළුවන් ද ඕවා?"

"වැඩක් නෑ කියලා"

කිලෝ මීටර ගෙවුනේ මෙපරිද්දෙනි.

නිශා යාමේ දඩයමක් කරන්නට පූසාට සිත් වුයේ මේ මොහොතේය. පූසා ගෙදර හදපු එකෙක් ද නැතිනම් පාරේ එකෙක්දයි මට විශ්වාස නැත. ඌ දඩයමට තෝරා ගත්තේ පාරේ අනික් පැත්තයි.එසේ නොවන්නට සිංහල සංගීතය ගැන දේශනය නොනවතිනු ඇති.

පූසා පියඹා එන ටැක්සිය ඉදිරියෙන් පාර පැන්නේ පුළුවන් නම්  බේරනවකෝ කියමිනි. "ක්රීස්" කියා ගහපු බ්රේක් පාරින් කාටවත් අනතුරක් උනේ නැත.

සුළු තත්පරයක බින්දුවට පැමිණ නැවත අපි ඉගිලුනෙමු.

"පූසෝ ඔහොමනෙ සර්. හැරෙන්නේ නැහැ" අපි සංගීතයෙන් ඔබ්බට ගියෙමු.

"ආ.."

"පූසා විතරයි ඔහොම. අනිත් ඔක්කොම ආපහු හැරෙනවා"

"ඔව් ඔව් මාත් දවසක් පුස් බයිසිකලෙන් යන කොට පැන්නා තලගොයෙක්" මටත් ඉන්න බැරි හැටි.

"හැරුනා නේද?" ඔහු මා දෙස හැරී ප්‍රීතියෙන් කීය.

"ඔව් නේ. මං උගේ උඩින් ගියේ" මම මගේ මහා රිය අනතුර විස්තර කළෙමි.

ඔහු සිනාසුනී.

"මොකුත් වෙන්නෑ. රබර් වගේ" ගුවන් පාලමේ ආරක්ෂක වැට නුලෙන් බේරමින් ඔහු කිවේය.

"කාලා තියෙනවද තලගොයි?" ඔහු මගෙන් ඇසිය.

"නැහැ"

"මං කාල තියෙනවා. නියමයි"

මම උත්තර සොයමින් ගුවන් පාලමෙන් ඉහල අහස බැලීමි.

"මුලින් ටිකක් අප්පිරියයි. හැබැයි පස්සේ මාර ආසයි" මං හිතුවේ මේකා එක පාරක් කාපු එකෙක් කියයි. දැන් බැලුවම නිතර කන බවක් පෙනේ.

"කැලේ ගිහින් තියෙනවද?" දැන් දැන් ඔහුගේ ස්වරය බොහොම ආඩම්බරකාරයි. මං ඔටුවා එහෙනම්.

"ඔව් ඔව් හයික්ස් සෆාරි එහෙම. හැබැයි කෑම්පින් වගේ ලොකු වැඩ නම් කරලා නැහැ. දවසක කරන්න ඕනේ" මම කීවෙමි.

"කෑම්පින්...? ඔව්ව මහා වැඩ ද?" ඔහු මොල්ලිය පෙන්නා දුන්නේය. මම  ඔටු භාවය පිළිගනීමින් නිහඬ වීමි.

"අපි යනවනේ හන්ටිං"

මොකක්?

"රෑට තමයි යන්නේ. ලයිට් එහෙම අරගෙන. බල්ල තමයි ගේම රන් කරන්නේ"

"ආ දඩයම් බල්ලෝ" මා හෝඩි පොතේ චිත්‍ර දැක පුදුම වන පොඩිත්තෙකු  මෙනි.

"මාර බල්ලෝ ඉන්නේ. ට්‍රේන් කරලා. හාව අල්ලලා හුරන්නෙවත් නැතුව තද කරගෙන ඉන්නේ අපි එනකම්."

"ඒක හොඳයි ලේසියි අත අරින්න එතකොට" හිතුනට මා කීවේ නැත.

"හාව ඉව්වවම මුල් ම පංගුව බල්ලට. නැතිනම් ඌ ස්ට්‍රයික්"

විනෝදයට දඩයමේ යන්නෙකු මුණ ගැසුණු පළමු අවස්ථාව මෙයයි.

"ඔගොල්ලන් සෙට් එකක් ද යන්නේ?"

"ඔව්"

"කට්ටිය යනවා ට්‍රිප් වගේ?" දඩයක්කරුවන්ගේ ජීවිතය ගැන මගේ කුතුහලය.

"මට තමයි දුර. එහෙ සෙට් එකත් එක්කනේ යන්නේ"

"එහෙ කිව්වේ"

"බුත්තල, අපි බහින්නේ එහෙං. බුත්තල කිව්වට යාල ම කෑල්ලක්."

විනෝදයට දඩයමේ යන්නේ ලඳු කැලෑ වල. රක්ෂිත අභය භුමි වල විනොදෙට දඩයමේ යාම, හරියට කඳු නගින්නෙකු ලෝකාන්තය කඹයක් නැතුව බහින්නා වැනි වැඩකි.

ප්‍රශ්න වලට වඩා මට වික්ෂිප්ත භාවය වැඩිය.

"ගෝන්නු මුවෝ තමයි වැඩියෙන් ම. අපි සති ගණන් ඉන්නේ ගියාම"

විනෝදයට මෙහෙම දඩයමේ යන සිරිතක්.

"කොහොමත් එක ට්‍රිප් එකකින් සෑහෙන ගානක් සෙට් වෙනවා. පාඩු නැහැ. උන් නම් තනිකර  යැපෙන්නේ ඒකෙන්. මං බැලන්ස් එකේ කරන්නේ"

අරුත්බර සිංහල සංගීතය ප්‍රිය කරන සුචරිතවාදී දාර්ශනිකයා තලගොයි මසින් ඔබ්බට ගොස් විනෝදයට දඩයම් කරන්නා පසුකර නීති විරෝධී දඩයක්කරුවෙකු හා දඩමස් වෙළෙන්දෙකු දක්වා ගියේ කිලෝ මීටර කිහිපයකිනි.  වෙනස් වන චරිත ප්‍රවාහය ඉදිරියේ මා නිරුත්තරයි.

"ගෝනමස් කාල තියේද?" ඔහු ඇසිය.

"න් නෑ"

මම ගොත ගැසීමි.

"මුව මස්?"

ඔහු ප්‍රශ්නය ලෙහෙසි කළේය.

"ආ එක පාරක්" මා ගිල්ටි ස්වරයකින්.

"නෑ මේ අපි දන්න පොරක්, ටිකක් තග්‍ ටයිප් පොරක්, එක පාරක් මිනිහව යැව්වා ගංජා හේනකට. මිනිහ ඒ කාලේ මුව මස් වික්ක. එක පාරක් මාත් කාල තියෙනවා" මගේ පාපොච්චාරණය.

"මුව මස් ටිකක් කොළ රහයි" ඔහු මගේ පව් සමා කලේ එලෙසිනි.

"මාත් ගිහින් තියෙනවා ගංජා හේන් වල. අපේ මාමා කෙනෙක් ඉන්නවා පොර මාර හයේ හතරේ පොරක්. මුදලාලි කෙනෙක් පොරට දුන්න ගංජා හේනක් කරන්න. දැන් පොර තමයි දුවන්නේ. අපි හන්ටිං යන්නෙත් එහෙං. මාත් ඉන්නවා හේනේ සමහර කාල වල." ඔහු හුස්මට කිවේය.

"අ යන්න කියන්න ලොවටම ඇහෙන්න...." නන්දා ඔහේ කියවන්නිය.

තව  සුළු මොහොතකින් අපි ගමනාන්තයට පැමිනියෙමු. ගෙවීම හා බිල් කටයුතු කරන අතර කතාව අහවර විය.

ටැක්සී  කාරයාට සමු දී  ගෙට ගොඩ වන විටම දුරකථනය වැදුනි.

"සර් අර ටැක්සියක් එවන්න කිව්වේ. මේ දැන් ආවා සර්"

පැයකට පමණ පෙර සිට "මේ ළඟ" හුන් මගේ නියමිත ටැක්සි කරුවා පැමිණ ඇත්තේ දැන් ය.